Nastava prirode i društva van učionice
Originalni naučni rad
Apstrakt
Savremena nastava podrazumeva aktivnu ulogu učenika koja se ostvaruje istraživačkim radom, ali i korišćenjem prirodnih ambijenata kao primarnih izvora znanja. Učenje na otvorenom trebalo bi da bude integralni deo savremenog vaspitno-obrazovnog procesa u kome učenici znanja stiču na neposredan način, iskustveno, samostalnim istraživanjem i otkrivanjem. U radu su predstavljeni rezultati kvalitativnog istraživanja obavljenog korišćenjem deskriptivne metode i tehnike intervjua u fokus grupama. Uzorak je činilo 12 učitelja, a cilj istraživanja je bio utvrditi razloge, poteškoće i probleme koji utiču na odluku učitelja da sadržaje iz prirode i društva realizuju u učionici ili van nje. Rezultati pokazuju da se časovi SON/PiD ne organizuju često koliko bi mogli i koliko sadržaji ovog predmeta to omogućavaju, da se prirodno okruženje može biti dodatni podsticaj za učenje i izvor nastavnih sadržaja, da je značaj realizacije nastave Sveta oko nas/Prirode i društva, kada je reč o iskustvenom i integrisanom učenju, nemerljiv, a da su teškoće i razlozi zbog koga se časovi SON/PiD ređe organizuju van učionice uglavnom tehničko-organizacione i finansijske prirode. Učitelji su istakli da takvi časovi zahtevaju ulaganje više vremena i energije, da donose određene rizike, da pažnja i motivacija učenika nisu uvek na zadovoljavajućem nivou, ali značaj i potrebu organizovanja takvih časova nisu negirali. Učestalost realizacije časova SON/PiD van učionice može se, s jedne strane, povećati osnaživanjem i pružanjem podrške učiteljima organizovanim sistemom stručnog usavršavanja i jačanjem njihovih kompetencija za realizaciju nastave van učionice, ali i ukazivanjem učenicima na važnost i ozbiljnost rada na otvorenom, odnosno objašnjavanjem da se časovi van učionice po značaju nimalo ne razlikuju od časova u učionici.
Reference
Anđić, D. (2007a). Paradigmatski aspekti problematike okoliša i odgoj za okoliš i održivi razvoj, Metodički ogledi, 14 (2), 9-23.
Anđić, D. (2007b). Učenje i poučavanje prirode i društva na otvorenim prostorima, Metodički obzori, 2 (1), 7-23.
Anđelković, S., Stanisavljević Petrović, Z. (2014). Ambijentalna nastava u funkciji unapređivanja kvalitetea nastavnog procesa, u zborniku „Pedagoški modeli evaluacije i strategije razvijanja kvaliteta obrazovanja“, ur. Dragana Pavlović Breneselović i Živka Krnjaja, Beograd: Filozofski fakultet Univerziteta, Institut za pedagogiju i andragogiju, 169-180.
Anđelković, S., Stanisavljević Petrović, Z. (2011). Značaj prirodnih i društvenih resursa u funkciji integracijskog i ambijentalnog pristupa u inoviranju škola, Glasnik srpskog geografskog društva, XCI (1), 171 – 182.
Blagdanić, S., Banđur, V. (2018). Metodika nastave prirode i društva, Beograd: BIGZ školstvo.
Golubović-Ilić, I. & Mikarić, B. (2023). The importance of outdoor learning at early ages, SCIENCE International Journal, 2(3), 123-128.
De Zan, I. (2005). Metodika nastave prirode i društva, Zagreb: Školska knjiga.
Dubljanin, S., Mihajlović, D., Radović, V. (2019). Komparativna analiza modela nastave u prirodi u Srbiji i skandinavskim zemljama, Teme, XLIII (1), 175-190.
Kovačević, M. (2008). Škola u prirodi – škola budućnosti, Beograd: Zadužbina Andrejević.
Kostović-Vranješ, V. (2015). Metodika nastave predmeta prirodoslovnog područja, Zagreb: Školska knjiga.
Marušić-Jablanović, M., Blagdanić, S. (2019). Kada naučno postane naučeno: prirodno-naučno opismenjavanje u teoriji, istraživanjima i nastavnoj praksi, Beograd: Učiteljski fakultet: Institut za pedagoška istraživanja.
Mirković, B. (2014). Metoda fokus grupe u istraživanjima iz oblasti informacionih sistema, u zborniku radova sa XIII međunarodnog naučno-stručnog simpozijuma INFOTEH-JAHORINA, ur. Slobodan Milojković, Istočno Sarajevo: Elektrotehnički fakultet, 831-835. https://infoteh.etf.ues.rs.ba/zbornik/2014/radovi/RSS-5/RSS-5-1.pdf
Mladenović, J., Golubović-Ilić, I., Koprivica, M. (2015). Ambijentalna nastava prirode i društva, Uzdanica - časopis za jezik, književnost, umetnost i pedagoške nauke, Fakultet pedagoških nauka Univerzitet u Kragujevcu, Jagodina, XII (2),131 – 145.
Nikolić, R. (2005). Škola u prirodi – otvorena škola, Užice: Učiteljski fakultet.
Pravilnik o programu nastave i učenja za prvi razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja, Službeni glasnik RS – Prosvetni glasnik, br. 10/2017.
Pravilnik o organizaciji i ostvarivanju nastave u prirodi i ekskurzije u osnovnoj školi, Službeni glasnik RS – Prosvetni glasnik, br. 30/2019.
Popović-Trbušković R. (2016): Deca uče u prirodi , Beograd: Kreativni centar.
Radivojević, D., Jelić, M. (2016). Izvanučionička nastava u nastavi prirode i društva, Nova škola, XI (1), 235 – 250.
Skok, P. (2002). Izvanučionička nastava, Zagreb: Pedagoški servis.
Spring, H. (2021). Why choose to learn outside? JES21 Practitioner Perspective, pp. 23-29.
Retrieved 18. X 2023. at https://www.ase.org.uk/system/files/Spring.pdf
Stanojlović, B. D. (2000). Škola u prirodi kao vid osavremenjavanja vaspitno-obrazovne delatnosti škole. Nastava i vaspitanje, 49(3), 361-367.
Harvey, D. (2012). What is outdoor learning?, Horizons (57), Institute for Outdoor Learning, Retrieved 16. X 2023. at https://www.outdoor-learning-research.org/Portals/0/Research%20Documents/
Horizons%20Archive/H57.WhatIsOutdoorLearning.pdf
Harun, M. T. & Salamuddin, N. (2014). Promoting Social Skills through Outdoor Education and Assessing Its’ Effects, Asian Social Science, 10 (5), 71-78. http://dx.doi.org/10.5539/ass.v10n5p71
Husanović-Pejnović, Dragica (2011). Održivi razvoj i izvanučionička nastava u zavičaju, Zagreb: Školska knjiga
Yıldırım, G. & Özyılmaz Akamca, G. (2017). The effect of outdoor learning activities on the development of preschool children, South African Journal of Education, 37 (2): 1-10.
