Pedagoška stvarnost

ELEKTRONSKO NASILJE NA DRUŠTVENIM MREŽAMA IZ PERSPEKTIVE UČENIKA SREDNJIH ŠKOLA

Danijela Milošević, Dijana Milošević — Wed, 24 Jan 2024 18:36:40 +0000

Digitalni mediji, kao jedni od ključnih agenasa socijalizacije, pružili su mnogobrojne mogućnosti, ali i doprineli povećanoj bezbednosnoj opasnosti adolescenata u virtuelnom okruženju. Usled sve veće upotrebe društvenih mreža dolazi do češće pojave elektronskog nasilja među adolescentima, što se na različite načine manifestuje na njihov život ostavljajući socijalne, fizičke, psihološke i druge posledice. U fokusu ovog rada je ispitivanje zastupljenosti i učestalosti elektronskog nasilja među učenicima srednjih škola, kao i njihove preporuke o načinima preventivnog delovanja u rešavanju problema elektronskog nasilja. Istraživanjem je obuhvaćeno 245 srednjoškolaca iz predela Jugoistočne Srbije. Rezultati pokazuju visoku učestalost provođenja vremena na društvenim mrežama, povezanost broja provedenih sati na društvenim mrežama sa doživljavanjem ili činjenjem oblika elektronskog nasilja među vršnjacima i veću zastupljenost uloge žrtve od nasilnika. Kvalitativni nalazi obuhvataju različite predloge srednjoškolaca za rešavanje problema elektronskog nasilja, koji su svrstani u okviru osam kategorija (porodično vaspitanje, edukacija u školi, pomoć stručnih lica i drugih aktera, veće angažovanje države i kompanija u zaštiti bezbednosti dece i mladih na internetu, briga o mentalnom zdravlju i dr). Pored navedenog, autori svoj doprinos daju iznošenjem potencijalnih rešenja u redukciji elektronskog nasilja na društvenim mrežama, koja uključuju međusobnu saradnju svih agenasa vaspitno-obrazovne delatnosti.

STAVOVI UČESNIKA U DIGITALNOJ KOMUNIKACIJI U VISOKOM OBRAZOVANJU O ZNAČAJU SOCIJALNIH VJEŠTINA I INOVATIVNIH NASTAVNIH METODA U NASTAVNOM PROCESU

Wed, 24 Jan 2024 18:43:27 +0000

U današnjem obrazovnom okruženju postalo je od suštinskog značaja i za nastavnike i za učenike da steknu vještine i kompetencije digitalne komunikacije. Ovo je inicirano sve većim uključivanjem digitalnih informacionih tehnologija u metode podučavanja i učenja. Prije svega, ove vještine i kompetencije se usredsređuju na sposobnost korišćenja različitih tehnologija i digitalnih alata u svrhu razmjene informacija i olakšavanja prenosa znanja između nastavnika i učenika. Nasuprot tome, socijalne vještine i inovativne nastavne metode imaju tendenciju da dobijaju manje pažnje u novijim istraživanjima. Iz tog razloga, cilj ovog istraživanja bio je istražiti stavove nastavnika i studenata u digitalnoj komunikaciji u visokom obrazovanju o važnosti socijalnih vještina i inovativnih nastavnih metoda koje su kroz literaturu (vidjeti Stronge, 2007) prepoznate kao osnove efektivnog nastavnog procesa.

U periodu od januara do marta 2023. godine sprovedena je opsežna studija koja je istraživala značaj digitalnih komunikacijskih kompetencija, socijalnih vještina i inovativnih nastavnih metoda u obrazovnom procesu. Istraživanje je koristilo onlajn upitnike kao primarni alat za prikupljanje podataka od nastavnika i studenata. Po 3 pitanja u svakom od upitnika (jedna za nastavnike i jedan za studente) služila su za prikupljanje demografskih podataka o ispitanicima, dok je 11 pitanja ispitivalo stavove studenata i nastavnika o važnosti socijalnih vještina i inovativnih metoda u nastavnom procesu. Saradnjom između tri međunarodna univerziteta prikupljeno je mišljenje studenata i nastavnika u visokom obrazovanju na međunarodnom nivou.

U okviru upitnika napravljena je skala za procjenu stavova od 11 jedinica kojima su provjereni stavovi studenata i nastavnika o značaju pojedinih socijalnih vještina i nastavnih metoda u obrazovnom procesu kao što su: obraćanje pažnje na detalje i pouzdanost podataka; sposobnost da se problemi ilustruju primjerima; efikasno upravljanje vremenom; aktivne i prilagodljive strategije učenja; kreativnost, originalnost i upotreba dijaloga u nastavi; emocionalno upravljanje i inteligencija; analitičko mišljenje i inovativnost; kritičko mišljenje; sposobnost rješavanja kompleksnih problema i vođstvo i društveni uticaj. U istraživanju je učestvovalo 307 ispitanika, nastavnika (n = 70) i studenata osnovnih studija (n = 237). Dobijeni podaci su analizirani pomoću softvera SPSS.

Studija je otkrila brojne rezultate. Na primjer, starost studenata uticala je na važnost koju studenti pridaju određenim socijalnim vještinama i inovativnim nastavnim metodama u digitalnoj komunikaciji tokom nastavnog procesa. Stariji studenti imaju tendenciju da pridaju veći značaj specifičnim socijalnim vještinama i inovativnim nastavnim metodama u digitalnoj komunikaciji tokom nastavnog procesa. Takođe, pronađena je statistički značajna korelacija između zemlje studija i ovih jedinica skale za procjenu mišljenja, dok varijabla roda nije pokazala nikakve statistički značajne rezultate. Studenti iz sve tri zemlje dijele zajednički stav, ističući važnost istraživanih aspekata društvenih vještina i inovativnih nastavnih metoda. U poređenju sa ostale dvije zemlje, studenti iz Bosne i Hercegovine stavljaju najveći naglasak na evaluaciju ovih aspekata. Sve jedinice skale za procjenu mišljenja, osim „vođstva“ bile su pozitivno povezane sa varijablama „starost“ i „zemlja studija“.

Nasuprot tome, čini se da nastavnici ne pridaju važnost komunikacijskim odnosno socijalnim veštinama ili inovativnim nastavnim metodama u kontekstu efikasnog onlajn i digitalnog nastavnog okruženja. Na nivou nastavničkog uzorka nisu pronađene statistički značajne korelacije koje bi potvrdile da nastavnici smatraju navedene vještine i nastavne metode značajnim za nastavni proces, bez obzira na rod, starost i zemlju porijekla. Sudeći prema prethodnim studijama koje su se bavile efektivnim nastavnim procesom, kao što je ona koju je predstavio Strong (Stronge, 2007), navedene u sadržaju, u ovoj diskrepanciji stavova po pitanju važnosti socijalnih vještina i inovativnih metoda podučavanja između studenata i nastavnika u visokom obrazovanju, može se tražiti uzrok problema u nastavnom procesu naročito u kontekstu visokog obrazovanja u Bosni i Hercegovini.

Uticaj digitalne pismenosti na razvoj visokog obrazovanja

Helena Ćetojević — Wed, 24 Jan 2024 18:48:19 +0000

Digitalna pismenost u visokom obrazovanju igra ključnu ulogu u pripremi studenata i nastavnika za uspešno suočavanje sa savremenim zahtevima u profesionalnom svetu i društvu. Sposobnost da se efikasno uči u digitalnom okruženju podrazumeva širi spektar veština i pismenosti od same tehničke osposobljenosti. Cilj rada je usmeren ka pokušajima da se digitalnoj pismenosti pruži više prostora na svim poljima u sistemu visokog obrazovanja, kako bi u skorijoj budućnosti naši fakulteti bili predstavljeni kao primeri dobre prakse. U radu smo se oslonili na ključne aspekte digitalne pismenosti, na osnovu kojih smo se postepeno upoznavali sa mnogobrojnim segmentima ovog pedagoškog fenomena. Otvorili smo etičko pitanje korišćenja određenih digitalnih sistema, kao i pitanje profesionalnog usavršavanja nastavnog kadra. Na primerima dobre prakse predstavili smo multifunkcionalnost društvenih mreža i najkvalitetnijih digitalnih komunikacijskih kanala. Istakli smo potrebu za integrisanjem digitalne pismenosti u kurikulum, te suočavanje obrazovnih sistema sa hitnom potrebom da se obezbede novi programi obrazovanja za razumevanje digitalnih tehnologija kao osnove za celoživotno učenje. Osvrnuli smo se i na mogućnost građenja profesionalnog digitalnog identiteta posredstvom onlajn obrazovnih platformi.

PRISTUPAČNOST VEB SAJTA FAKULTETA – SMERNICE, TEHNIKE VREDNOVANJA I MOGUĆNOSTI UNAPREĐENJA

Ljubica Kazi, Vuk Amižić, Maria Kazi, Jovana Borovina — Wed, 24 Jan 2024 18:53:35 +0000

U ovom radu razmatran je koncept, osnovne karakteristike, zahtevi i standardi pristupačnosti veb sajtova, sa posebnim osvrtom na smernice za kvalitet veb sajtova visokoobrazovnih institucija. Dat je kratak pregled prethodnih istraživanja koja se odnose na metode, primenu alata i rezultate evaluacije veb sajtova obrazovnih institucija, a posebno fakulteta i univerziteta. Analizom prethodnih istraživanja utvrđena je veoma velika aktuelnost teme, trend ka automatizaciji procesa vrednovanja, kao i nepovoljni rezultati stanja pristupačnosti veb sajtova fakulteta u različitim zemljama u okviru evaluacija koje su rađene prema WCAG smernicama. Prikazana su dva primera dostupnih softverskih alata TAW i eXaminator, koji se koriste za automatsku evaluaciju pristupačnosti veb sajtova u odnosu na WCAG 2.0 (Web Content Accessibility Guidelines). Primenom alata TAW realizovano je empirijsko istraživanje automatskog vrednovanja starog i novog veb sajta Tehničkog fakulteta „Mihajlo Pupin“ Zrenjanin. Pored toga, na osnovu WCAG 2.0 smernica, kreiran je evaluacioni model za manuelno vrednovanje pristupačnosti. Empirijskim istraživanjem u ovom radu utvrđena je primenjivost dostupnog evaluacionog softverskog alata TAW, ali i predloženog evaluacionog modela za manuelno vrednovanje. Automatska i manuelna evaluacija su tokom primene dali dijametralno suprotne rezultate u komparaciji starog i novog veb sajta fakulteta. Ovaj rad daje primer primene softverskih alata i metoda za vrednovanje pristupačnosti veb sajtova. Takođe, predstavlja podsticaj da se prilikom izrade novih ili unapređenja postojećih veb sajtova obrazovnih institucija posebno obrati pažnja na kvalitet u aspektu pristupačnosti.

DIGITALNA TRANSFORMACIJA TEHNIČKE ŠKOLE ZAJEČAR

Snežana Jovanović — Wed, 24 Jan 2024 18:50:43 +0000

Razvoj informacionih tehnologija krajem XX i početkom XXI veka doneo je velike promene i napredak u svim sferama života. Digitalna transformacija škole počela je, ili je trebalo da počne, onog trenutka kada je prvi računar „kročio“ u školu. To znači da je digitalna transformacija škole započela još krajem prošlog veka. Kao i prilikom svake druge promene u bilo kojoj oblasti života ili rada, i u školi je isprva postojao otpor prema promeni. Iako je tehnologija nerazdvojni deo naših života, u školi to ipak nije još uvek slučaj. Naime, otpor je onemogućio da škola ide u korak sa vremenom, te se već neko vreme nalazimo u situaciji da je, sa jedne strane, potrebno obučiti nastavni kadar za upotrebu digitalnih tehnologija - da se digitalno opismene, dok je sa druge strane potrebno obezbediti da škola poseduje odgovarajuću tehniku. Na osnovu svega navedenog, na primeru Tehničke škole u Zaječaru biće istaknuta važnost i korisnost digitalizacije školskih procesa. Digitalizacija školskih procesa značajno utiče, pre svega, na poboljšanje kvaliteta nastavnog procesa, ali i kvantitativno, na smanjenje vremena za realizaciju ostalih procesa koji se odvijaju u školi. Digitalnu transformaciju u ovom smislu posmatramo kao upotrebu digitalnih tehnologija u okviru oblasti rukovođenje, saradnja i umrežavanje, infrastruktura i oprema, kontinuirani profesionalni razvoj, nastava i učenje, vrednovanje i digitalne kompetencije učenika. Zahvaljujući rukovodstvu koje rukovodi školom „sada i ovde“ digitalna trasformacija Tehničke škole u Zaječaru otpočela je odavno i na njega se gleda kao na konstantan, kontinuiran proces digitalnog rasta kapaciteta škole u svim segmentima školskog ekosistema.

Razvoj digitalne pismenosti unutar koncepta samoizražavanja učenika

Katarina N. Jorović — Wed, 24 Jan 2024 18:56:14 +0000

Tradicionalna pedagoška paradigma često zanemaruje identitete učenika, što dovodi do nepovezanosti školskog i vanškolskog konteksta. Savremeno shvatanje pismenosti naglašava snagu jezičkih iskustava učenika u nastavi pismenosti i važnost samoizražavanja, validacije identiteta, jezika, kulture, znanja i interesovanja u nastavi. Kako se u pedagogiji sve više prepoznaje značaj digitalnih tehnologija i njihova sveprisutnost u različitim facetama života, tako isto im pažnju posvećuju studije pismenosti, razmatrajući njihovu ulogu u razvoju pismenosti. Stoga, trebalo bi promišljati o nastavi samoizražavanja učenika u sferi digitalne pismenosti. U ovom radu ispitujemo spajanje ova dva koncepta, u cilju razvijanja identiteta učenika i sposobnosti za digitalnu pismenost kao osnovu za život, učenje i rad u savremenom društvu. Istražujemo 4D model razvoja digitalne pismenosti i načine konceptualizacije nastave i implikacije ovakve ideje. Polazimo od kreiranja nastave i aktivnosti koje se odnose na korišćenje digitalnih tehnologija, uzimajući pritom u obzir identitete učenika. Dalje, analiziramo raznovrsnost načina izražavanja koje nam digitalni kontekst omogućava i implikacije po razvoj učenika. Sagledavajući digitalne tehnologije kao način učestvovanja u različitim praksama i zajednicama diskutujemo o njihovom uticaju na identitet učenika. Razmatramo pristup nastavi koja bi razvijala kritičku pismenost u digitalnoj sferi. Naposletku, posvećujemo pažnju razvijanju digitalnog identiteta učenika.

DIGITALNA PISMENOST U KONTEKSTU KONEKTIVISTIČKE TEORIJE UČENJA

Dragana R. Glušac, Mila B. Kavalić, Vesna Z. Makitan, Sanja M. Stanisavljev — Wed, 24 Jan 2024 18:58:01 +0000

U radu je rasvetljavan fenomen digitalne pismenosti koji je posmatran kroz prizmu konektivističke teorije učenja. U tom kontekstu prikazani su rezultati istraživanja koje je imalo za cilj utvrđivanje stavova i preferencije adolescenata po pitanju čitanja štampanih i digitalnih formata teksta i medija uopšte, kao i utvrđivanje stavova o konkretnim čitalačkim praksama, kako u tradicionalnom tako i u digitalnom čitalačkom okruženju. Utvrđivane su povezanosti između opšteg odnosa prema čitanju i sklonosti prema klasičnom i digitalnom čitanju u svrhu učenja. Podaci su dobijeni obradom N=599 upitnika reprezentativnog fokusiranog uzorka adolescenata uzrasta od 15 do 19 godina, učenika gimnazija i srednjih škola u Republici Srbiji. Anketni upitnik je sadržao 32 pitanja. U obradi podataka primenjena je deskriptivna, korelaciona i regresiona analiza. Istraživanjem se došlo do zaključka da je kod adolescenata opšti odnos prema čitanju značajno povezan sa dimenzijama odnosa prema klasičnom čitanju štampanog teksta i multimediji.